Het dilemma ‘juridiseren of participeren?’ is voor de activiteiten van BBB in 2020 gebruikt als rode draad. Het dilemma verwijst naar een keuze waarmee betrokkenen bij omgevingsbesluitvorming worden geconfronteerd. Dit dilemma is zeker ook relevant wanneer er een conflict ontstaat of dreigt te ontstaan over de inrichting van de omgeving. Of het nu het gemeentebestuur, een projectontwikkelaar, initiatiefnemer of belanghebbende burger betreft, ze staan allemaal voor de keuze om in te zetten op participeren, juridiseren of allebei. Eenvoudig gezegd: ga je op enig moment in de besluitvorming een open gesprek aan in een participatietraject, of kies je voor het inroepen van juridische normen en het gebruik van juridische instrumenten? Beide opties brengen ieder een eigen dynamiek en/of logica met zich mee en kennen voor- en nadelen. Juridiseren zet de zaak op scherp, maakt iedereen gebruik van de juridische positie en blijft het resultaat binnen  (rechts)normen. Deze strategie lokt alleen niet uit dat op zoek gegaan wordt naar alternatieven die ook tegemoet komen aan de belangen van alle betrokkenen. Omgekeerd: flink investeren in een participatief traject dat mislukt, kan funest zijn voor het proces én het resultaat.

Kortom, het is goed om dit dilemma stevig af te pellen en goed te verkennen. Dit is temeer van belang nu de komende Omgevingswet tot een omgevingsdialoog verplicht. Nog niemand weet precies hoe dit instrument kan en moet worden ingezet, maar duidelijk is wel dat het de keuze voor juridiseren of participeren extra scherp maakt. Het dilemma is verkend in vier online meet-ups met prachtige verhalen van circa 350 professionals die hun ervaringen met ons wilden delen. Deze bijsluiter is een bundeling van hun ervaringen.